ممنوع‌الخروجی مالیاتی در ایران: شرایط، مبالغ و راه‌های پیشگیری

۱. زمان اعمال ممنوع‌الخروجی مالیاتی

ممنوع‌الخروجی مالیاتی برای بدهی‌های قطعی مالیاتی در نظر گرفته می‌شود و در صورتی که پرونده مالیاتی در مرحله رسیدگی یا اعتراض باشد، این حکم قابل اجرا نیست . روند اجرای حکم معمولاً به این شکل است:

• سازمان امور مالیاتی ابتدا بدهی قطعی را ابلاغ می‌کند.
• در صورت عدم پرداخت پس از مهلت تعیین‌شده، اخطاریه اجرایی ارسال می‌شود.
• اگر مودی باز هم تمکین نکند، دادستان انتظامی مالیاتی درخواست ممنوع‌الخروجی را به ادارات گذرنامه ارسال می‌کند .

۲. مبالغ و حدّ مجاز بدهی برای افراد حقیقی و حقوقی

مطابق ماده ۲۰۲ قانون مالیات‌های مستقیم (اصلاح‌شده) و مستندات معتبر، حدّ مجاز بدهی که منجر به ممنوع‌الخروجی می‌شود به تفکیک اشخاص مختلف، بدین شرح است:

اشخاص حقیقی (غیر تولیدی)
• اگر بدهی مالیاتی بیش از ۱۰۰ میلیون ریال (یعنی ۱۰ میلیون تومان) باشد، فرد مشمول ممنوع‌الخروجی می‌شود .

اشخاص حقیقی تولیدی یا حقوقی غیر تولیدی
• سقف معافیت: ده درصد سرمایه ثبت‌شده یا ۲۰۰ میلیون تومان؛ اگر بدهی از این میزان فراتر رود، ممنوع‌الخروجی اعمال می‌شود.

اشخاص حقوقی تولیدی دارای پروانه بهره‌برداری
• حدّ مجاز بدهی: بیست درصد سرمایه ثبت‌شده یا ۵۰۰ میلیون ریال (۵۰ میلیون تومان)؛ اگر بدهی از این حد عبور کند، ممنوع‌الخروجی اجرا می‌شود 

٣. مراحلی برای رفع یا پیشگیری از ممنوع‌الخروجی

مودیان می‌توانند با استفاده از راه‌های زیر از ممنوع‌الخروجی جلوگیری یا آن را رفع کنند:
• پرداخت کامل بدهی مالیاتی یا تقسیط آن.
• ارائه وثیقه (مثلاً ملک، ضمانت‌نامه بانکی یا وجه نقد)، برای موقتاً برداشتن ممنوعیت.
• اعتراض قضایی به حکم در صورت وجود خطا یا اشتباه در تشخیص بدهی.
• دلایل خاص مانند زیارت (حج) یا درمان نیز ممکن است منجر به صدور مجوز خروج موقت شود.

چگونه از ممنوع‌الخروجی مالیاتی مطلع شویم؟

یکی از نگرانی‌های اصلی مودیان این است که بدون اطلاع از وضعیت خود، در فرودگاه یا مرز با مشکل مواجه شوند. خوشبختانه چند روش رسمی برای استعلام ممنوع‌الخروجی مالیاتی وجود دارد:

الف) سامانه اینترنتی قوه قضائیه

• افراد می‌توانند از طریق سامانه خدمات الکترونیک قضایی (عدالت) به نشانی: adliran.ir وضعیت ممنوع‌الخروجی خود را بررسی کنند.
• در این سامانه با ورود کد ملی و شماره شناسنامه، اگر حکم ممنوع‌الخروجی از سوی دادستانی انتظامی مالیاتی یا سایر مراجع صادر شده باشد، نمایش داده می‌شود.

ب) مراجعه به اداره گذرنامه ناجا

• اداره گذرنامه نیروی انتظامی مرجع اجرای ممنوع‌الخروجی است. بنابراین با مراجعه حضوری یا استعلام از این نهاد، می‌توان وضعیت ممنوع‌الخروجی را به‌صورت قطعی دریافت کرد.
• توجه داشته باشید که ممکن است اطلاعات در سامانه‌های مالیاتی ثبت شده باشد ولی هنوز به اداره گذرنامه ارسال نشده باشد.

ج) سامانه مالیاتی کشور (my.tax.gov.ir)

• سازمان امور مالیاتی یک سامانه جامع خدمات الکترونیکی به آدرس: my.tax.gov.ir راه‌اندازی کرده است.
• در این سامانه می‌توان بدهی قطعی مالیاتی را مشاهده کرد. اگر میزان بدهی بیشتر از سقف‌های قانونی باشد، احتمال ممنوع‌الخروجی وجود دارد.
• هرچند این سامانه به‌طور مستقیم وضعیت «ممنوع‌الخروجی» را اعلام نمی‌کند، ولی بهترین راه برای پیش‌بینی آن است.

د) تماس با اداره کل امور مالیاتی محل پرونده

• آخرین و مطمئن‌ترین روش، مراجعه یا تماس با اداره مالیات حوزه پرونده است. مأموران اجرائیات مالیاتی می‌توانند وضعیت ممنوع‌الخروجی را به‌طور دقیق اعلام کنند.

⸻

نکات مهم درباره استعلام ممنوع‌الخروجی
• استعلام اینترنتی بهترین روش اولیه است، اما همیشه قطعی نیست.
• در صورت داشتن سفر خارجی، توصیه می‌شود چند روز قبل از تاریخ سفر، استعلام انجام دهید تا در مرز با مشکل مواجه نشوید.
• اگر فرد ممنوع‌الخروج باشد، رفع این وضعیت تنها از طریق اداره مالیات و ارائه مفاصاحساب یا وثیقه معتبر امکان‌پذیر است.